Neo cảm xúc

Neo cảm xúc là một tác nhân kích thích có thể châm ngòi cho một trạng thái cảm xúc trong bạn nhanh như chớp. Neo cảm xúc hay tác nhân kích thích là những gì bạn nhìn thấy, nghe thấy hoặc cảm nhận được, khiến bạn phát sinh một cảm xúc nào đó.

Vậy neo cảm xúc hoạt động như thế nào? 

Bất cứ khi nào bạn đang ở trong một trạng thái cảm xúc cao độ và có sự hiện diện liên tục của một tác nhân kích thích (neo cảm xúc), trạng thái cảm xúc của bạn sẽ tạo ra mối liên kết thần kinh với neo cảm xúc đó. Điều này có nghĩa là bạn chỉ cần thực hiện đúng neo cảm xúc đó thì ngay tức khắc, trạng thái cảm xúc gắn liền với nó sẽ quay trở lại với bạn. Phương pháp neo cảm xúc lần đầu tiên được Ivan Pavlov, một nhà tâm lý học người Nga, khám phá dưới cái tên “phản xạ có điều kiện”. 

Là con người, chúng ta cũng bị “neo” vào những cảm xúc khác nhau mọi lúc mọi nơi. Một số neo cảm xúc giúp bạn đạt được cảm xúc tích cực. Tuy nhiên, điều không may là hầu hết các neo cảm xúc tự nhiên đều khiến bạn rơi vào trạng thái cảm xúc tiêu cực và giới hạn khả năng của bạn. 

Vậy thì não bộ của bạn đang “neo” những cảm xúc nào?

 Có ba dạng neo cảm xúc cơ bản: neo hình ảnh, neo âm thanh và neo cảm nhận.

NEO HÌNH ẢNH 

Có phải bạn luôn cảm thấy chán chường, mệt mỏi bất cứ khi nào bạn nhìn thấy mặt một người nào đó như bà sếp khó chịu của bạn chẳng hạn? Trái lại, bạn sẽ cảm thấy phấn chấn vô cùng mỗi khi nhìn thấy nụ cười rạng rỡ của cô con gái yêu của bạn, đúng không? 

Trong thực tế có những người luôn cảm thấy buồn ngủ sau vài phút mở sách ra xem. Đó là vì hình ảnh quyển sách dày cộm, nặng trịch đã được gắn kết với cảm giác nhàm chán và buồn ngủ của họ.

À, bạn có thuộc nhóm người luôn cảm thấy bồn chồn, tim đập thình thịch mỗi khi bước lên sân khấu nói chuyện với khán giả không? Hoặc bạn có hay hoảng sợ cùng cực mỗi khi bước vào phòng thi thời còn đi học không? 

Lạ lùng hơn nữa, có những người còn bị ảnh hưởng bởi những thời điểm khác nhau trong ngày. Những giờ cụ thể – thường là vào lúc ngủ trưa hay đi ngủ buổi tối – trở thành neo cảm xúc đối với họ. Chỉ cần nhìn thoáng qua thấy đồng hồ điểm 11 hoặc 12 giờ khuya (giờ đi ngủ) là họ lập tức chuyển vào trạng thái buồn ngủ. 

NEO ÂM THANH 

Neo âm thanh là âm thanh được liên kết thần kinh với một trạng thái cảm xúc riêng biệt. Ví dụ, tiếng còi xe cảnh sát vang lên sẽ khiến nhiều người cảm thấy “sợ hãi”.

Thế còn giọng nói con người thì sao? Chắc hẳn bạn sẽ cảm thấy khó chịu khi nghe giọng nói chói tai của người bên cạnh. Còn giọng điệu êm ái nhỏ nhẹ của cô bạn gái lại khiến bạn cảm thấy vô cùng dễ chịu, có đúng thế không?

Tất cả những neo âm thanh (tiêu cực hay tích cực) này đã được cài đặt từ những trải nghiệm cảm xúc của bạn trong quá khứ. Âm nhạc là một trong những loại neo âm thanh hiệu quả nhất. Và ngành điện ảnh ngày nay đã rất thành công trong việc lồng nhạc vào phim, sao cho người xem cảm nhận được nhiều cung bậc tình cảm khác nhau.

Nào, bây giờ bạn hãy tưởng tượng cảnh mình đang bơi giữa biển vào một đêm trời tối mịt. Trong lúc cảm nhận cơ thể bạn trôi dập dìu theo từng cơn sóng, tôi muốn bạn bật tiếng nhạc nền trong phim “Hàm cá mập” (Jaws) bên tai. Có phải bản nhạc này lập tức khiến bạn hoảng sợ tột độ không? Có phải nó khiến bạn liên tưởng tới hàm răng nhọn hoắc của con cá mập trắng khổng lồ không? 

Tôi biết khá nhiều người, sau khi xem phim “Hàm cá mập”, đã sợ hãi đến mức không dám bơi ngoài biển. Lý do là vì họ không thể nào quên được tiếng nhạc cũng như những hình ảnh kinh dị trong phim khi họ bước xuống nước.

Chuyện này không có gì khó hiểu cả, bởi bộ phim đã làm cho người xem khiếp sợ cùng cực khi thấy cảnh người bị cá mập xé xác. Cộng với việc các nhà làm phim liên tục lồng bài nhạc nền ghê rợn kia vào những cảnh tượng hãi hùng như thế. Kết quả là sau khi bộ phim kết thúc, âm điệu bản nhạc đó được gắn kết chặt chẽ với cảm giác sợ hãi của người xem.

Vậy thì có bộ phim nào giúp bạn có được cảm xúc tích cực không? Tất nhiên là có, như bài nhạc nền của phim “Những chiến xa lửa” (Chariots of Fire) truyền cho người nghe cảm xúc phấn khởi, háo hức. 

Vì vậy, việc tôi thường làm, và bạn cũng nên làm, là sử dụng những neo âm thanh này để đạt được cảm xúc mạnh mẽ trong trường hợp cần thiết. Có phải tiếng chuông đồng hồ báo thức mỗi buổi sáng luôn khiến bạn cảm thấy chán chường, uể oải và chỉ muốn tắt đi ngủ tiếp không? Trước đây, mỗi khi nghe chuông báo thức, tôi thường lấy gối bịt chặt hai tai lại. Bạn có biết tôi làm cách nào để thoát khỏi trạng thái cảm xúc tiêu cực do tiếng chuông báo thức gây ra không? Tôi dùng bản nhạc nền “Rocky” làm tiếng chuông báo thức trong máy nghe nhạc của mình và bật âm lượng tối đa.  Bản nhạc nền “Rocky” lập tức đưa tôi vào trạng thái phấn chấn, thế là tôi bay ra khỏi giường với cảm giác sảng khoái và tràn đầy năng lượng bắt đầu ngày mới. 

Hồi còn đi nghĩa vụ quân sự, tôi thường cảm thấy uể oải, mệt mỏi khi phải tập chạy đường dài 2,4 kilômét. Chỉ mới chạy được mấy phút là tôi cảm thấy đuối sức, thở không ra hơi và trong đầu luôn vang lên giọng nói, “Mệt quá, mệt không chịu nổi rồi”. Với tình trạng như vậy, dĩ nhiên là tôi dần dần chuyển từ chạy sang đi bộ. Lúc đó, tôi biết rằng cách duy nhất giúp tôi có đủ sức lực để hoàn thành vòng chạy là dùng sức mạnh của neo cảm xúc. Thế là ngay khi cảm thấy đuối sức, tôi mở bài nhạc “Những chiến xa lửa” trong đầu mình và ngay lập tức, hình ảnh những vận động viên chạy đường dài đang tập luyện đầy nghị lực khiến tôi cảm thấy phấn chấn, mạnh mẽ và hoàn tất vòng chạy trong thời gian nhanh nhất có thể. 

NEO CẢM NHẬN 

Neo cảm nhận là khi có ai đó chạm vào người bạn hoặc khi bạn di chuyển theo một cách nào đó làm kích hoạt một trạng thái cảm xúc nhất định trong bạn. 

Ví dụ, có phải có một số cử chỉ biểu hiện tình cảm của người thân đối với bạn (vuốt tóc, choàng vai...) khiến bạn cảm thấy hạnh phúc vì được yêu

thương không?

Những vận động viên chuyên nghiệp thường có một số hành vi hoặc “nghi thức” riêng biệt giúp họ đạt được trạng thái cảm xúc tốt nhất trước giờ thi đấu quan trọng. Như chúng ta hay thấy Michael Jordan lè lưỡi, Tiger Woods giơ cao nắm đấm còn nhiều vận động viên khác thì vỗ tay. Trong quá khứ, mỗi khi những vận động viên này cảm thấy hưng phấn và mạnh mẽ, họ liên tục thực hiện những động tác đó cho tới khi nó trở thành neo cảm xúc của họ. 

Bạn có quen ai trong quân đội, công an, hải quân hay không quân và họ rất tự hào về bộ đồng phục của mình? Nếu để ý kỹ, bạn sẽ thấy trạng thái cảm xúc của những người này đổi khác hẳn khi họ khoác lên người bộ đồng phục đó.

Tôi nhận thấy rằng khi một người mặc đồng phục vào, nhất là khi họ có hàm cấp cao, lập tức dáng vẻ điệu bộ của họ thay đổi. Họ đứng thẳng hơn, hơi thở khác đi, nét mặt cũng thay đổi theo. Họ làm tất cả những việc này trong tiềm thức mà không hề hay biết.

Lý do là vì bộ đồng phục chính là neo cảm xúc của người mặc, khiến họ cảm thấy tự tin và có uy quyền hơn. Đó có thể chỉ là một bộ quần áo bình thường đối với bạn. Nhưng khi bộ đồng phục đó đi chung với cấp bậc và quyền lực, nó trở thành một neo cảm xúc cực kỳ mạnh mẽ.

Khi tôi mới “chân ướt chân ráo” bước vào nghề diễn thuyết, một bộ vest xanh đi kèm với cà vạt đỏ luôn giúp tôi cảm thấy phấn chấn, tự tin hơn. Và hầu hết những nhà lãnh đạo, nhất là phụ nữ, đều hiểu rõ sức mạnh của “bộ quần áo quyền lực” trong việc giúp họ có được phong thái tự tin đĩnh đạc, đồng thời cũng khiến người đối diện kính nể họ hơn.

Bên cạnh đó, bạn có biết tại sao một người có thể yêu thương một người khác sâu đậm đến vậy không? Đơn giản là vì họ đã “neo” những cảm xúc
yêu thương vào khuôn mặt, giọng nói của người kia. Khi hai người yêu nhau ở bên cạnh nhau và cảm thấy hạnh phúc tràn trề, đó là lúc họ nghe giọng nói và ngắm nhìn gương mặt người yêu mãi cho đến khi các neo cảm xúc được hình thành. Do đó, chỉ cần nghĩ đến nhau, trong lòng họ lại dâng lên cảm giác yêu thương dào dạt.

Vậy bạn có biết tại sao có nhiều người không còn yêu nhau nữa sau một thời gian không? Lý do là vì những neo cảm xúc tích cực trong mối quan hệ hai người đã bị mất dần và thay vào đó là những neo cảm xúc tiêu cực. 

Vì thế, bạn cần nắm rõ sức mạnh của neo cảm xúc vì hai lý do. Lý do thứ nhất là để tạo ra những neo cảm xúc tích cực nhằm giúp bạn chuyển vào trạng thái cảm xúc hiệu quả, bất cứ lúc nào bạn cần làm việc với phong độ cao nhất. Lý do thứ hai là để hiểu được những neo cảm xúc tiêu cực có thể hạn chế bản thân bạn, để từ đó bạn có thể loại bỏ và thoát khỏi sự ảnh hưởng nguy hại của chúng.

Share: